Harun Şişmanyazıcı Ekonomist/Öğretim görevlisi
Bilindiği üzere 2020 ‘de en düşük değer olarak 393’ü gören BDI (Baltık Kuru Dökme Yük Endeksi) 20 Mayıs’tan itibaren hızlı bir şekilde yükselişe geçerek Haziran ayında 1799 ları görerek Temmuz ayı başında ise 2000’li rakamlara çok yaklaşmıştır.Bu hızlı çıkışın arkasındaki en büyük etken şüphesiz Çin ve bir çok ülkede ekonomilerin açılması, başka deyişle iktisadi hayatın yeni normale göre tekrar geri gelmesi olmuştur.
Diğer etkenler ise Güney Amerika’da özellikle Brezilya’da hasat sezonunun iyi geçmesi ,alınan ürünün artması ve buna bağlı fiyat düşmesi ile talepteki artış doğal olarak Güney Amerika’nın Doğu kıyılarından çıkan yük miktarının artması olmuştur.
Çin'de rekor kıran demir cevheri
Çin’de ise demir cevheri üretimi rekor kırmış, sanayi üretimi yıllık bazda düşük olsa da aylık bazda artmış, demir cevheri stok seviyelerindeki önemli azalma nedeni ile bunu tamamlama politikası gerek Brezilya gerekse Avustralya’dan demir cevheri taleplerini artırmıştır. Bu da Cape tonajına olumlu yansımıştır.Çin’in PMI verileri Mayıs ve Haziran aylarında 50’nin üstüne çıkmış ve Çin’in 2020 ikinci çeyrek büyümesi içerdeki zayıf tüketim talebine rağmen, kamu harcamaları ve teşvikleri ile yıllık olarak %3.2 gerçekleşmiştir.
İlk çeyrekte ise bilindiği üzere %6.8 daralmıştı. Bu büyüme bir çok ülke ile kıyaslandığında çok iyi bir gelişme olmuştur.(2019 yılının ilk yarısının sonuna göre %1.6 küçülme olmasına rağmen) Bu rallideki diğer bir neden ise ABD ve Brezilya başta olmak üzere Haziran ayında vaka sayılarının artması ve bir çok yerde ikinci dalga tehdidinin doğması nedeni ile özellikle Brezilya’da demir cevheri üretiminde problemler yaşanması ihtimali ve Covid-19 un ilk çıkışında görülen tedarik zinciri sorunları ile tekrar karşılaşmamak düşüncesi ile bir çok ülkede üreticilerin ve perakendecilerin stok politikaları ile geleceğin talebini öne çekerek taşıma ihtiyacını artırması olmuştur.
Tabii, bazı ülkelerde ekonomi açılır açılmaz hane halkının tüketimi beklenenden daha fazla olmuştur.
BDI deki bu artış karşısında (Bu artışı ilk raporlarımda Mayıs sonu ve Haziranda en geç ikinci yarının başında deniz taşımacılığında iyileşme beklendiği şeklinde belirtmiştim) 2020 için bir bütün olarak dökme kuru yük piyasasında ton-mil bazında %3.9 lık bir daralma beklendiğinden çok iyimserliğe kapılmanın doğru olmayacağını ,artışın bir müddet daha devam edebileceğini sonra plato yapıp düşebileceğini belirttim.
Bu beklentime esas teşkil eden diğer nedenler ise Haziran ayında yayınlanan raporlarda küresel büyüme beklentilerinin eski raporlara göre daha kötü olması, PMI verilerinin yukarı yönlü hareketine rağmen hala daralma bölgesinde bulunması ve bu yıl dökme kuru yük tonajında mevcut arz ve talep dengesizliğine ilave yaklaşık %3 lük artış tahmini(ilk 5 ayda artış %1.7 olmuştur ), 2020’nin krizin zirve yaptığı dönemlerinde bile dökme kuru yükte laidup tonajının beklenin aksine Haziran başı itibari ile (12 gemi)700.000 dwt ile sınırlı kalması olmuştur.
Nitekim 28, 29 ve 30 uncu haftalarda beklentilerim gerçekleşmiş ve BDI’de düşme başlayarak 23 Temmuzda 1423’e kadar gerilemiştir. BDI çıkarken en fazla rol oynayan segmet düşerken de rol oynamış ve CAPE tonajı bu düşmenin arkasındaki aktör olmuş ancak bu defa yanına Panamax segmentini de almıştır.
Supra ve Handy’lerde bazı bölgeler hariç aman aman bir değişme görülmemiştir. Bu düşme ikinci bir krizin habercisi değil bir düzeltme niteliğindedir. BDI ‘i dengeye gelmektedir.Piyasalarda güven geldikçe ve hane halkı harcamaya başladıkça ve sanayi üretimi artmaya devam ettikçe piyasadaki aşırı likidite görevini yapacak ve BDI BU İYİLEŞMEYE PARALEL YUKSELECEKTİR.